پاسخ ژنوتیپ های مختلف بزرک به تنش شوری

شوری از جمله عوامل عمده محدود کنندهی تولید محصولات زراعی در نواحی خشک و نیمه خشک است. این تحقیق با هدف بررسی واکنش ژنوتیپ های مختلف بزرک به سطوح مختلف تنش شوری در طی ماههای اسفند سال 1389 و فروردین سال1390 در مرکز پژوهشی کشت بدون خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. در این بررسی چهار ژنوتیپ بزرک (فلاندرز، کردستان، لاین ac1 ، مک گرگور) در چهار سطح شوری (صفر، 30، 60 و 90 میلی مولار کلرید سدیم) مورد ارزیابی قرار گرفتند. پارامترهای ارتفاع گیاه، تعداد برگ در بوته، سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، غلظت پتاسیم و سدیم در اندام هوایی و ریشه ، محتوای کلروفیل برگ ها و پرولین برگ ها و میزان پراکسیداسیون لیپیدها اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تاثیر شوری بر صفات اندازه گیری شده معنی دار بود. در اثر شوری ارتفاع گیاه، تعداد برگ در بوته، سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، غلظت پتاسیم در اندام هوایی و ریشه ، محتوای کلروفیل برگ ها کاهش ولی محتوای پرولین برگ ها، میزان پراکسیداسیون لیپیدها، غلظت سدیم و نسبت غلظت سدیم به پتاسیم در اندام هوایی و ریشه افزایش یافت. ژنوتیپ های مورد مطالعه بزرک از نظر ارتفاع گیاه، سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی و ریشه و همچنین از نظر محتوای پرولین، محتوای کلروفیل a، b و کل، میزان پراکسیداسیون لیپیدها وغلظت سدیم و پتاسیم ریشه تفاوت معنی داری داشتند. اثرات متقابل سطوح شوری و ژنوتیپ بر ارتفاع گیاه، وزن خشک کل گیاه، سطح برگ، محتوای کلروفیل a و محتوای پرولین معنی دار بود. اثرات متقابل شوری و ژنوتیپ بر تعداد برگ در بوته، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، نسبت وزن خشک اندام هوایی به ریشه، غلظت سدیم و پتاسیم اندام هوایی و ریشه، نسبت غلظت سدیم به پتاسیم در اندام هوایی و ریشه، محتوای کلروفیل b و کل و میزان پراکسیداسیون لیپید از نظر آماری معنی دار نگردید. میزان کاهش وزن خشک گیاه در محیط شور نسبت به شاهد برای ارقام مختلف یکسان نبود. بیشترین کاهش در وزن خشک گیاه در محیط شور مربوط به لاین ac1 و برابر 63 درصد و کمترین آن به ژنوتیپ کردستان و برابر 5/45 درصد تعلق داشت. بیشترین وزن خشک گیاه برای ژنوتیپ کردستان در شرایط غیرشور و کمترین آن برای ژنوتیپ لاین ac1 در تیمار 90 میلی مولار نمک بدست آمد. درصد افزایش محتوای پرولین برگ ها در اثر تنش شوری در ژنوتیپ متحمل تر (کردستان) نسبت ته ژنوتیپ های حساس تر به شوری کمتر بود. نتایج این آزمایش نشان داد که شوری می تواند به طور قابل ملاحظه ای رشد گیاه بزرک را تحت تاثیر قرار داده و واکنش ارقام مختلف بزرک به سطوح شوری متفاوت یکسان نیست.